Evrenimizin en detaylı 3 boyutlu haritasını çıkaran bilim insanları, karanlık enerjinin “evrim geçiriyor” olabileceğini söylüyor.
Bilim insanları yeni verilerin, evrenin giderek artan bir ivmeyle hızlandığını doğruladığını belirtiyor. Fakat bu durum kozmos hakkındaki mevcut anlayışımızla çelişerek bu süreci tetikleyen karanlık enerjinin zaman içinde değiştiğine işaret ediyor.
Harita, 11 milyar yıl önce Dünya’ya doğru yolculuğuna başlayan ışığı görebilen ve bilim insanlarının 6 milyondan fazla galaksiyi içeren bir harita oluşturmasına olanak tanıyan Karanlık Enerji Spektroskopik Enstrümanı’nın (DESI) çalışmalarının sonucu. Bu da bilim insanlarının evreni nispeten genç olduğu zamanlardaki haliyle görmesini sağlıyor.
EVRENDEKİ KARANLIK MADDENİN SIRRI ÇÖZÜLEBİLECEK Mİ?
Bilim insanları bu muazzam büyüklükteki veriyi kullanarak karanlık enerjinin etkilerini haritalandırmayı ve böylece evrenin daha hızlı genişlemesine yol açtığı düşünülen gizemli gücü daha iyi anlamayı umuyor.
Araştırmacılar ilk kez evrenin erken dönemlerini yüzde 1’den daha iyi bir hassasiyetle inceleyerek kozmosun evrimine ilişkin bugüne kadarki en iyi resmi elde etti.
Bu veriler kozmosa dair en iyi modelimizle büyük ölçüde uyuşuyor. Ancak araştırmacılar “karanlık enerjinin zaman içinde evrim geçirdiğini gösterebilecek, ilginç olması muhtemel farklılıklar” olduğunu ve daha fazla çalışmanın kozmos hakkında daha fazla şey ortaya çıkarabileceğini söylüyor.
Araştırma, uzayın uzak kısımlarına bakan 5 bin küçük robotun meydana getirdiği bir teleskop olan Karanlık Enerji Spektroskopik Enstrümanı tarafından üretildi.
Evrene dair en iyi modelimiz Lambda CDM diye biliniyor; CDSM diye bilinen soğuk karanlık maddeyle Lambda diye bilinen karanlık enerjiyi birleştirdiği için bu isimle anılıyor. Bu ikisi birlikte evrenin nasıl genişlediğini şekillendiriyor: Madde evreni yavaşlatırken karanlık enerji hızlandırıyor.
EVREN SÜREKLİ BİR DEĞİŞİM İÇİNDE
Araştırmacılar bu ikisinin tam olarak nasıl etkileşime girdiği ve evrenimizin evrimini nasıl değiştirdiğinden hâlâ emin değil. Ancak DESI projesinin ilk yılından elde edilen bulgular, bazı ilgi çekici farklılıklarla birlikte bunun çoğunlukla doğru olduğunu gösteriyor.
DESI’ın araştırması 5 yıl sürecek ve araştırmacılar bunun sonunda, farklılıkların aslında göründüğü kadar önemli olmadığının ortaya çıkabileceğini ifade ediyor. Ancak araştırmacılar bunun evren modelimizi güncellememiz gerektiğini de gösterebileceğini söylüyor.
Dallas’taki Teksas Üniversitesi’nde fizik profesörü ve bu işbirliğinin üyesi olan Mustapha Ishak-Boushaki, “Standart evren modelinden bazı ilginç sapmalar gösteren sonuçlarımız, karanlık enerjinin zaman içinde evrim geçirdiğine işaret ediyor olabilir” diyor.
ÇALIŞMALAR EVRENİ ANLAMAMIZA YARDIMCI OLACAK
Ne kadar çok veri toplarsak, bu bulgunun geçerli olup olmadığını belirlemek için o kadar iyi bir donanıma sahip oluruz.
Daha fazla veriyle, gözlemlediğimiz sonucun farklı açıklamalarını tespit edebilir veya bunu doğrulayabiliriz.
Eğer geçerliliğini sürdürürse böyle bir sonuç, kozmik hızlanmaya neyin yol açtığına biraz ışık tutarak evrenimizin evrimini anlamada muazzam bir adım atılmasını sağlayacak.
Bilim insanları DESI verilerinin ilk yılına ilişkin bir dizi makaleyi açık erişimli araştırma sitesi arXiv’de yayımladı. Ayrıca çalışmalarını ABD’deki Amerikan Fizik Topluluğu toplantısında ve İtalya’daki Rencontres de Moriond’da sundular.
